Εμμηνόπαυση, ένα φυσικό γεγονός

Η εμμηνόπαυση είναι η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσης (περιόδου). Όταν οι ωοθήκες σταματούν την παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης, σταματά η ωοθυλακιορρηξία και η έμμηνος ρύση.

Μία γυναίκα βρίσκεται σε εμμηνόπαυση όταν δεν έχει έμμηνο ρύση για ένα έτος. Η συνήθης ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι μεταξύ 45 κι 55 ετών. Στην Ελλάδα, η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης είναι 47 έως 51 έτη. Ωστόσο, στο 1% των γυναικών η εμμηνόπαυση μπορεί να έρθει νωρίτερα από τα 40 έτη. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρόκειται για Πρόωρη Ωοθηκική Ανεπάρκεια.

Το κλιμακτηριακό σύνδρομο (κλιμακτήριος ή περιεμμηνόπαυση) αποτελεί μία περίοδο διάρκειας 1-5 ετών, η οποία προηγείται της εμμηνόπαυσης. Πρόκειται για τη μεταβατική περίοδος από την κυκλική παραγωγή των ωοθηκικών ορμονών στην πλήρη παύση της λειτουργίας του ωοθηκικού ιστού. Κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, το γυναικείο σώμα παράγει λιγότερα οιστρογόνα, διαπιστώνεται μια μείωση της διάρκειας του κύκλου κατά 2-5 ημέρες και διαλείπουσα ωοθηκική λειτουργία.

Έτσι λοιπόν, η κλιμακτήριος και η εμμηνόπαυση είναι φυσιολογικά γεγονότα, όπως η εφηβεία, που συνοδεύονται από συμπτώματα, τα οποία αποτελούν το κύριο αίτιο ταλαιπωρίας των γυναικών που τη βιώνουν.

Η εμμηνόπαυση που συμβαίνει πριν από αυτήν την ηλικία, ανεξάρτητα από την αιτία που την προκάλεσε είναι γνωστή ως πρόωρη εμμηνόπαυση. Εκτός από τις εξάψεις, τις αλλαγές της διάθεσης και των άλλων συμπτωμάτων που συνοδεύουν την εμμηνόπαυση, πολλές γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση αντιμετωπίζουν επιπλέον τόσο σωματικά, όσο και συναισθηματικά ζητήματα.

Για παράδειγμα, επειδή η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί το τέλος των γόνιμων ετών, μια γυναίκα που επιθυμεί να κάνει παιδί πιθανόν να βρεθεί σε δυσκολία.

Η πρώιμη εμμηνόπαυση αφορά την έναρξη της εμμηνόπαυσης πριν από την ηλικία των 45 χρόνων. Μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες δηλαδή σε γενετικούς, μπορεί να οφείλεται σε αρρώστιες ή μπορεί να οφείλεται σε ιατρικές επεμβάσεις και φάρμακα.

Τα συμπτώματα

Όπως και η εμμηνόπαυση στην αναμενόμενη ηλικία, το ίδιο και η πρόωρη, αλλά και η πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί να συνοδεύονται από:

  • ακανόνιστες περιόδους ή περιόδους που είναι αισθητά μεγαλύτερες ή μικρότερες από την κανονική σας
  • βαριά αιμορραγία
  • αλλαγές στα σεξουαλικά συναισθήματα και συχνά μείωση της σεξουαλικής διάθεσης
  • κολπική ξηρότητα
  • δυσκολία στον ύπνο
  • εξάψεις
  • νυχτερινές εφιδρώσεις
  • απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης
  • ξηρότητα του δέρματος και των ματιών

Εκτός από τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω, εάν είστε κάτω των 40 ετών και αντιμετωπίζετε κάποια από τις ακόλουθες καταστάσεις, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον ιατρό σας για να διαπιστώσετε εάν έχετε πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια:

  • αν κάνετε ακτινοβολίες ή χημειοθεραπείες
  • αν υπάρχει κάποιο μέλος της οικογένειά σας με κάποιο νόσημα όπως ο ερυθηματώδης λύκος, ή η νόσος του Γκρέιβς
  • εάν προσπαθείτε χωρίς επιτυχία να μείνετε έγκυος για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα από εσάς ή τον σύντροφο
  • εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό με πρώιμη ή πρόωρη εμμηνόπαυση.

Διαταραχές στην περίοδο ή και έλλειψη περιόδου μπορεί να προκαλέσουν πολλές καταστάσεις. Γι’ αυτό μην πάει αμέσως η σκέψη σας στην  εμμηνόπαυση.

Τι την προκαλεί;

Υπάρχουν πολλές γνωστές αιτίες πρόωρης και πρώιμης εμμηνόπαυσης, αν και μερικές φορές το αίτιο δεν μπορεί να προσδιοριστεί.

Το κάπνισμα έχει αντι-οιστρογονική δράση οπότε μπορεί να συμβάλλει στην πρώιμη εμμηνόπαυση (1-2 χρόνια νωρίτερα του αναμενόμενου). Ο χαμηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) μπορεί επίσης να συμβάλει στην πρώιμη εμμηνόπαυση. Ορισμένες έρευνες δείχνουν επίσης ότι η χορτοφαγική διατροφή, η έλλειψη άσκησης και η έλλειψη έκθεσης στον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας μπορούν να προκαλέσουν πρόωρη έναρξη της εμμηνόπαυσης.

Για παράδειγμα, το σύνδρομο Turner. Οι γυναίκες με σύνδρομο Turner (πλήρες ή μωσαϊκό) έχουν ανεπάρκεια των ωοθηκών. Αυτό συχνά τους προκαλεί πρόωρη εμμηνόπαυση. Οι γυναίκες με σύνδρομο Εύθραυστου X ή που είναι γενετικοί φορείς της νόσου, μπορεί επίσης να έχουν πρώιμη εμμηνόπαυση.

Οι γυναίκες με επιληψία είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια.

Η διάγνωση

Η διάγνωση θα γίνει από το λεπτομερές ιστορικό, ατομικό και κληρονομικό, από την γυναικολογική εξέταση, το υπερηχογράφημα,το Παπ τεστ και όταν αντιληφθούμε ότι υπάρχει η πιθανότητα της πρόωρης ή πρώιμης εμμηνόπαυσης, θα ζητήσουμε και ειδικές ορμονολογικές εξετάσεις, τόσο των ορμονών των ωοθηκών και της υπόφυσης όσο και του θυρεοειδούς.

Ο έλεγχος της Αντι-mullerian ορμόνης(AMH) θα μας βοηθήσει.

Ποια είναι τα γενικά προβλήματα υγείας;

Όπως όλες οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση, έτσι και εκείνες σε πρώιμη και σε πρόωρη εμμηνόπαυση, λόγω των χαμηλών επιπέδων των οιστρογόνων και των άλλων ορμονών των ωοθηκών, συχνά αντιμετωπίζουν θέματα με την γενική υγεία τους.

Η υπογονιμότητα είναι η πιο προφανής ανησυχία αφού η εμμηνόπαυση έρχεται δέκα ή περισσότερα χρόνια νωρίτερα από το αναμενόμενο. Παράλληλα αυξάνει ο κίνδυνος για ορισμένες ιατρικές καταστάσεις, όπως η οστεοπόρωση, αλλά και άλλες παθήσεις όπως ο  καρκίνος του εντέρου και των ωοθηκών, παθήσεις της στοματικής κοιλότητας και βεβαίως έρχονται αντιμέτωπες με την μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης όλων των ασθενειών που συνήθως σχετίζονται με την μεγαλύτερη ηλικία. Όπως τα καρδιαγγειακά, η κατάθλιψη , η άνοια, ο πρόωρος θάνατος.

Θεραπεία

Σε γυναίκες με ακέραια μήτρα χορηγείται συνδυασμός οιστρογόνων με προγεσταγόνο, ενώ σε γυναίκες που έχουν αφαιρέσει τη μήτρα τους ακολουθείται μονοθεραπεία με οιστρογόνα.